O Outro Lado do Espello

Estiven estes días repensando en Hermann Hesse, O Lobo Estepario e todas esas cousas que unha le cando ten quince anos, querería vivir nunha Castalia un pouco diferente, adicarse en exclusiva ás matemáticas e á contemplación, e a idea de ser medio animal resulta tan atraínte. Depois, decateime de que as matemáticas non eran o meu, alomenos non ao nivel que me gustaría, e que por outra banda necesitaba acción, quen o ía dicir, e comezaba a parecerme un luxo indecente a vida contemplativa. Supoño que no fondo non son tan esquizoide como me parecía hai uns anos, e si me gusta o contato cos meus semellantes. Non son nada lobo estapario, e se teño parte de animal gustaríame pensar que é algo así. Menos épico, pero moito mais práctico para ter na casa.

E aínda así, a idea do tótem, do dobre-animal, asáltame dende varios frentes de cando en cando, como se fose un deses conceptos que polinizan a nosa cultura e aparecen onde menos o agardas, tanto en Hesse como en A Búsola Dourada. De entrada, unha pensaría que o tótem representa a parte salvaxe ou "natural" de cada un, o subconsciente freudiano. Aquilo co que non nos atrevemos a enfrentarnos. Pero nunha segunda lectura, o tótem é en realidade o noso eu, o núcleo de personalidade que aglutina as características mais auténticas de cada un. Na novela de Pullman, o daemon ten o xénero contrario ao do seu dono, como unha especie de anima/animus jungiano, e nese sentido si sería o noso outro eu, porque ademais dialoga coa parte humana e dalle consellos: o daemon da decidida Lyra é un becho moito mais asisado e prudente ca ela. Pero entón por que semella haber unha relación de identificación (de imaxe-no-espello) e non de complementariedade en tódalas ideas do tótem? En Hesse, aínda que o protagonista expresa certo temor cara o seu eu-lobo, non cabe dúbuda que o recoñece como propio. A Lord Asriel correspóndelle como daemon unha maxestuosa femia de leopardo branco (que por algunha razón incomprensible ten o terrible e moi pouco cool nome de Stelmaria), é unha imaxe reflexada das súas principais características.

Na obra de Jung (ao que teño que ir adicando un post axiña) existe a figura da anima, un outro-eu de xénero contrario ao noso, que funciona como un negativo, mais que como un reflexo. Sería a nosa parte escura, aquilo ao que non queremos enfrentarnos, o que temos que negar para afirmar o noso eu (por iso é de sexo contrario na ideoloxía ultramachista de Jung), pero que ao mesmo tempo forma parte de nós e nos complementa.

Cal é realmente o medo a ese "lado escuro" (Luke, eu son o teu pai)? Precisamos unha imaxe na que vernos reflectid@s para afirmarnos, ou tememos precisamente aquela parte de nós mesm@s que faría tambalearse a nosa idea sobre como somos?

Hoxe fanse 25 anos da morte de Marvin Gaye, un deses músicos a quen se pode escoitar unha e outra vez, e sempre soa novo. De xeito un tanto maniqueo, para min Marvin sempre representou a outra cara da moeda de James Brown: guapo, elegante e perfecto detro dese smoking mítico de Sexual Healing ou con ese look setentero e hippy pero arreglao, namentres Brown tiña ese aspecto de maltratador (e non só o aspecto) e tipo pouco recomendable en xeral. Marvin compuña música contra a guerra de Vietnam mentres Brown apoiaba a candidatura de Nixon. Os dous tiveron numerosísimos líos amorosos, pero intúo que a actitude era completamente diferente cara ás mulleres, proba do cal é como lle afectou a Gaye a morte de Tammy Terrell, de quen non sei se foi parella, pero de quen seguro que foi amigo.

O mais curioso da historia de Marvin é a súa morte, acribillado a tiros polo seu propio pai, crego dunha secta cristiá, a Casa de Deus. Por mais que busquei, non atopo por ningures cal foi a razón do asasinato, que foi calificado de "homicidio justificable" (?) Parece que Marvin tiña problemas graves coas drogas, e volveu á casa dos pais tratando de reordear a súa vida, pero ocorreu todo o contrario. Discutía continuamente co pai, tratou de suicidarse varias veces e ao final non lle fixo falla: matouno el.

Unha das cousas que poderían ter ocorrido é que o Reverendo Gay (que humor negro ten a vida), un integrista relixioso, non aprobaba a imaxe sexy e disoluta do fillo, que cantaba cousas como "o sexo é só sexo e o amor é amor". Se realmente foi así, debería servir como recordatorio de até que punto o fanatismo está disposto a defender a súa moral a punta de pistola. Só está agardando o momento.

Vale. Decidín deixar de revolcarme na miña propia miseria electoral e facer algo activo dunha vez. Pero claro, a carga de pesimismo non se vai así como así. Polo tanto, a pesar do título, este non vai ser un post sobre ciencia. Rematei hai pouco a novela de Houllebecq e, como estaba de baixón, quedoume unha sensación de tristura no canto do cabreo homicida que me despertaría noutras circunstancias.

Aínda que pareza contraditorio, Houllebecq gústame e irrítame a partes iguais. Gústame polos retratos de personaxes estremos e desadaptados e infelices e pateticamente autobiográficos. Irrítame porque trata de facer un retrato "cru e desencantado" (típica frase de contracapa) da sociedade actual, e nótase que non lle sae. Non lle sae porque a súa experiencia individual fai que caia nunha serie de tópicos e xeralizacións que só deben de ser certos na súa propia vida, pero que ao aplicalos á sociedade en xeral devolven unha visión deformada e caricaturesca, non sinxelamente crítica.

Para este señor (ente onvre, que dirían os grandes) por exemplo, o sexo é unha fonte constante de frustración, dor e conflitos. Se non te comes nada, a ferida narcisista é insoportable e amárgache a vida, e se ligas decentemente, sempre vas querer á que se che resiste. E digo ben ao poñelo en feminino, porque outra das premisas das que parte esta novela é a ausencia de desexo das mulleres, que empregan o sexo, ou ben como satisfación narcisista (de novo) ou ben como chantaxe para conseguir outro tipo de cousas, materiais ou emocionais.

Ben. Houllebecq ten un problema co sexo e outro coa autoimaxe (eu tamén teño un problema coa súa autoimaxe, por certo, mirade a foto!!). Perfecto. Emprega o sufrimento como catalizador da súa arte. Pero por que supón que todos o temos? Algúns temos feridas narcisistas que acadamos a lambernos e que non se infecten, aínda asumindo que todos levamos algunha que outra cicatriz. Pero non nos pasamos vinte anos amargados por aquel posible rollo que se nos escapou! Algunhas, por outra banda, non nos adicamos a facer movidas en plan Lisístrata coa nosa sexualidade anana e mesquiña. Incluso, hainas que teñen relacións satisfactorias! E até amigos. Ou igual é unha lenda urbana.

Conclusión. Moito mellor lle iría a Houllebecq se empregara os seus abundantes traumas persoais para crear personaxes marxinais e esquizoides que nos encantan, e non para sacar regras de tres nas que tododiós tivo tan mala pata na vida coma el. Porque o del é mala pata.

Xa é oficial: son fan dese delirio psicotrópico-conceptual chamado I.T. Crowd, a serie mais divertida que vin en moito tempo. E iso que vou polo capítulo tres. Só fai falla ver o novo número de emerxencias ou a parodia dos anuncios antipiratería (tedes que ver isto se non o víchedes xa) para non poder deixala.
O caso é que o segundo capítulo comeza coa xefa, Jen, fascinada diante dun escaparate con estes zapatos, tan obviamente incómodos e pouco prácticos como marabillosos, e a verdade é que, aínda que eu non chego ao grao de autolesión que ela acada, sentinme un pouco identificada. Ese día vinme tentada de erguerme e berrar "Zapatos!!!" nunha reunión do traballo.

Tratar de explicar o por que da miña particular afeción polos zapatos é como explicar o misterio da trinidade: imposible e absurdo. Canto mais altos e vertixinosos mais me gustan, e mais perigosos resultan. Pero sei que non son a única, que somos un grupiño de fieis adeptas (e adeptos, non nos fagamos agora os inocentes) a estes artefactos de Satanás que son os tacóns. Inútiles? Dende logo. Violencia patriarcal autoinfrinxida? Probablemente. Incómodos? Non sempre.

Non sei en que reside a esencia da fascinación polos zapatos, ou por que fan ese efecto de satisfación narcisista que ningún outro artigo de consumo logra, pero coido que está relacionado cunha cualidade única: os zapatos sempre quedan ben. Se che entran no pé, sempre son aquilo que agardas que sexan. A roupa pode sentarche mellor ou peor, facer enrugas ou desvelar michelíns, pero uns zapatos bonitos son bonitos léveos quen os leve. E gañas automaticamente puntos de carisma. Non ante os posibles ligues (que teño para min que o último que che miran son os zapatos) senón ante ti mesma, que de súpeto mides cinco (ou dez) centímetros mais e camiñas cunha elegancia que non sabías que tiñas (aviso a navegantes: para este último efecto de puntos extra de carisma, fai falla adestramento previo. Se non, mais aló de cinco ou seis centímetros, o que consegues e parecer Donald volvendo á casa de botellón).

Pero coido que, mais aló disto, o verdadeiramente fascinante é a súa completa inutilidade. É como a arte, non valen para nada! Só teñen o puro valor estético de ser fermosos. Déixovos coa miña última e vertixinosa adquisición.