Opioides Endóxenos
Ás veces ocórreme que todo o que fago semella apuntar nunha mesma dirección, e daquela estou case obrigada a falar do tema que me obsesiona, mais ca nada porque non podo pensar noutra cousa. Outras, como neste caso, varias ideas desconectadas entre si fan colisión e conxúganse maxicamente. Por unha banda, volvo estar con mono de ciencia, producido por tanta idea abstracta e filosófica. Por outra, empeza a facer calor e repercute no meu ánimo. E por último, dende Valdeorosa pídenme que fale do hedonismo (o individualismo deixareino para mais adiante).A evolución inxectou nos nosos corpos un tipo de molécula moi semellante aos derivados do opio tipo morfina, que fan exactamente o mesmo que o opio: producir unha sensación pracenteira, e enganchar. Cal é a razón para semellante actitude tan pouco politicamente correcta? Pois facer que repitamos certas conductas que lle parecen proveitosas para a especie, como comer ou practicar o sexo. Son actividades que, de xeito non condicionado, fai que nos autochutemos de endorfinas. Vale para que a especie se perpetúe, e punto. Pero o ser humano, vicioso como é, aprendeu a suministrarse moléculas destas por outros medios. Aprendemos que determinadas cousas que facemos nos provocan pracer, e canto mais as facemos, mais pracer nos provocan. O mero feito de pensar nelas resulta agradable e fai que as endorfinas se disparen. Chega un momento que non se sabe moi ben se foi primeiro o ovo ou a galiña: provócannos pracer porque segregan endorfinas ou segregan endorfinas porque nos provocan pracer? (NOTA: para os que xa están pensando o que non é, este tipo de pracer non ten por que ser de índole sexual, que nos coñecemos...:p)
Estas respostas son xa de tipo condicionado, aprendido, e polo tanto difiren enormemente dun individuo a outro. O que para min resulta unha nube opioide, por exemplo a miña sauna dos mércores, para calquera de vos pode ser algo moi próximo ás caldeiras do inferno ou á pota de cocer o marisco. A música segrega una de endorfinas impresionante, algunhas persoas provocan en min auténticas inundacións mórficas, durmir, a literatura, as tormentas. Hai cousas que se explican bioloxicamente e outras que non. A dor, estrañamente, provoca en todos nós tamén este efecto, e incluso hai estudos que falan da morte como unha avalancha destas sustancias. Neste caso, semella que a razón biolóxica é paliar a sensación dolorosa, pero tamén explicaría por que a dor e o pracer poden estar tan desacougantemente próximos.
Resulta difícil explicar o que se pode entender por hedonismo, porque a min dáme a impresión de que, aínda que a definición mais aséptica sería "a busca inmediata de pracer" hai algo nesta palabra que nos fai pensar nuns praceres e non noutros. Mentres escribo isto soa Bud Powell, e a miña intención ao poñelo era única e exclusivamente poñerme cega de opioides endóxenos, pero ninguén diría que esta é unha actitude hedonista. Si parece mais hedonista, por exemplo, saír toda a noite polos garitos menos recomendables da cidade, aínda que a intención sexa exactamente a mesma. Tras todo isto subxace certa idea xudeocristiá do pracer como algo morboso, lúbrico e destructivo. A busca incesante do pracer seca a alma e impídenos abrir a nosa mente a un coñecemento superior. O sexo como xeito de obter placer é algo indigno que destrúe o respecto dos seres humanos, é "utilizar" ao outro.
Por suposto que hai placeres que poden resultar destructivos (aínda que na maior parte dos casos sexa unha cuestión de medida), pero eu creo que, no fondo, todo o que facemos é porque, dun xeito ou outro, mais ou menos egoistamenta, provócanos placer, aínda que sexa ter un blog, acadar as mais altas cotas da arte e a filosofía ou ir de cooperante a Namibia. De feito, dende o meu ateísmo militante, non podo entender a vida se non é como unha busca incesante de placer e benestar. Outra cousa é que o desexe para todo o mundo, e non só para min mesma.